Chính sách tài khóa của chính phủ Mỹ trong những năm gần đây

15/03/2018

chính sách tài khóa của chính phủ Mỹ là hết sức phức tạp, và việc lựa chọn chính sách tài khóa như thế nào để vừa đảm bảo mục tiêu tăng trưởng kinh tế vừa cân đối ngân sách và cải thiện tình trạng nợ công ngày càng tăng luôn là một bài toán khó đối với các nhà hoạch định chính sách của Mỹ. Trong 8 năm dưới thời Tổng thống Obama (từ 2009-2017), chính sách tài khóa đã có ảnh hưởng quan trọng đối với nền kinh tế và cân đối ngân sách của chính phủ Mỹ.

Thuật ngữ “chính sách tài khóa” được sử dụng để đề cập đến những nỗ lực của chính phủ nhằm cải thiện tình hình kinh tế vĩ mô thông qua việc thay đổi chi tiêu chính phủ và thuế [1]. Ở Mỹ, các quyết định chính sách tài khóa được đưa ra bởi Quốc hội và chính quyền liên bang. Chính sách tài khóa, cùng với chính sách tiền tệ, là công cụ quan trọng để chính phủ đạt được các mục tiêu kinh tế của mình, đặc biệt trong các thời kỳ khủng hoảng và suy thoái kinh tế. Chính sách tài khóa nhằm kích thích tổng cầu và tăng sản lượng cân bằng thông qua việc chi tiêu chính phủ hoặc giảm thuế được gọi là chính sách tài khóa mở rộng. Ngược lại, chính sách tài khóa nhằm cắt giảm tổng cầu được gọi là chính sách tài khóa thắt chặt.

Từ những năm 1970, thâm hụt ngân sách và những vấn đề về tài khóa đã trở thành chủ đề được quan tâm ở Mỹ, khi ngân sách đang từ tình trạng ổn định chuyển sang thâm hụt và mức độ thâm hụt ngày càng nghiêm trọng, kéo theo đó là nợ công ngày càng tăng. Dưới thời Tổng thống Bill Clinton, thông qua các chính sách tăng thuế và giảm chi tiêu, ngân sách đã đạt được tình trạng thặng dư vào năm 1998. Trong giai đoạn này, nền kinh tế Mỹ tăng trưởng với tốc độ cao, tỷ lệ thất nghiệp thấp. Tuy nhiên, sau khi Tổng thống G.W.Bush lên cầm quyền từ năm 2001, để đối phó với tình trạng suy thoái kinh tế  đầu thập niên 2000, ông Bush đã đưa ra các chính sách cắt giảm thuế và tăng chi tiêu, tăng trợ cấp cho các chương trình phúc lợi, dẫn đến ngân sách của Mỹ đã thâm hụt trở lại và tỷ lệ nợ công so với GDP có xu hướng ngày càng cao.

Sau khủng hoảng tài chính năm 2008, việc khôi phục sự ổn định tài khóa, kích thích nền kinh tế là một ưu tiên cốt lõi của chính phủ Mỹ. Các gói kích cầu và hỗ trợ khôi phục kinh tế được đưa ra với việc giảm thuế, hoàn thuế và các chính sách ưu đãi thuế nhằm thúc đẩy cầu tiêu dùng và thông qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Phân tích từ nhiều tổ chức kinh tế cho rằng, các chương trình kích thích kinh tế của chính phủ Mỹ đã đem lại những hiệu quả tích cực đối với nền kinh tế, giúp nền kinh tế hồi phục với tốc độ nhanh hơn. Tuy nhiên, sau một thời gian thực hiện các gói kích cầu này, tác động của chúng đối với nền kinh tế chậm dần và việc thực hiện chính sách tài khóa mở rộng cũng chính là một nguyên nhân quan trọng khiến thâm hụt ngân sách duy trì ở mức trên 1 nghìn tỷ USD trong 4 năm liền, từ năm tài khóa 2009 đến hết năm tài khóa 2012. Khi chính phủ cố gắng tài trợ cho các khoản thanh toán lãi suất bằng cách phát hành nợ nhiều hơn sẽ dẫn đến thâm hụt ngân sách tiếp tục tăng, và chính phủ lại phải tiếp tục vay để trợ cho khoản thâm hụt khổng lồ, khiến nợ công này càng tăng.

Tình hình thâm hụt ngân sách kéo dài và nợ công chồng chất khiến chính quyền của Tổng thống Obama buộc phải thực hiện các chính sách tài khóa nhằm cắt giảm thâm hụt ngân sách. Đạo luật Kiểm soát Ngân sách được thông qua năm 2011 với mục tiêu loại bỏ thâm hụt ngân sách 1,2 nhìn tỷ USD trong vòng 10 năm từ năm 2013 đến năm 2023.  Với việc áp dụng các biện pháp cắt giảm thâm hụt ngân sách như  điểu chỉnh chính sách thuế, cơ cấu lại chi tiêu ngân sách, cắt giảm chi tiêu tự động và áp dụng các biện pháp cắt giảm chi tiêu nhằm hạn chế sự gia tăng về chi tiêu ngân sách của chính phủ, trong 2 năm 2013 và năm 2014, thâm hụt ngân sách của Mỹ đã giảm mạnh và chỉ còn 485 tỷ USD trong năm tài khóa 2014. Tuy nhiên, do kết quả của việc vay nợ và chi phí trả lãi ngày càng cao, tổng nợ công của Mỹ vẫn không ngừng tăng.

Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, đề tài được kết cấu gồm 3 chương:

Chương I: Chính sách tài khóa của chính quyền Mỹ trước thời Tổng thống Obama và những thách thức tài khóa sau khủng hoảng tài chính 2008

Chương II: Chính sách tài khóa của  Mỹ dưới thời Tổng thống Obama

Chương III: Tác động đối với nền kinh tế và xu hướng chính sách tài khóa.

 


[1] Vũ Kim Dũng và Vũ Văn Công (2012), Giáo trình Kinh tế học, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân.


TS. Lê Thị Vân Nga

Viện NC Châu Mỹ


Xem tin phát hành ngày:
Tạp chí khoa học xã hội và nhân văn trên sóng truyền hình VTV2 (04/12/2018) Viện Hàn Lâm Khoa Học Việt Nam (06/12/2014) Tiết mục của Viện Kinh tế chính trị Thế giới (06/12/2015)

CỔNG THÔNG TIN VIỆN NGHIÊN CỨU CHÂU MỸ

Bản quyền thuộc về Viện nghiên cứu Châu Mỹ

Địa chỉ: Tầng 11 tòa nhà số 1, Liễu Giai, Ba Đình, Hà Nội.

Điện thoại: (846) 2730427 Fax: (846) 2730427

Email: vias@vass.gov.vn